દિન વિશેષ:- તારીખ ૨૫ માર્ચ. ગણેશ શંકર વિદ્યાર્થિ પુણ્યતિથી,કવિ દલપતરામ પુણ્યતિથી

દિન વિશેષ:- તારીખ ૨૫ માર્ચ

ગણેશ શંકર વિદ્યાર્થિ: પત્રકાર જે રમખાણો રોકવા માટે નીકળ્યા હતા અને તેની હત્યા કરવામાં આવી હતી.

ગણેશ શંકર વિદ્યાર્થીનો જન્મ 26 ઑક્ટોબર 1890 ના રોજ થયો હતો અને 25 માર્ચ 1931 ના રોજ તેની હત્યા કરાઈ હતી.

 આઝાદીની પ્રારંભિક લડતમાં હિન્દુ અને મુસ્લિમ બંને એક સાથે હતા.  પરંતુ અંગ્રેજોએ ભાવનાઓ સાથે રમવાનું શરૂ કર્યું અને ધાર્મિક ભાવનાઓને ભડકાવી.અને એ બધું બનવાનું શરૂ થયું જે ન થયું હોવું જોઈએ. તેનો પહેલો ધડાકો બંગાળ પાર્ટીશન તરીકે થયો હતો.  અને 1920 સુધીમાં, તેમાં ઘણો વધારો થયો હતો.ત્યાં તોફાનો શરૂ થયા હતા.દેશભરમાં કોમી હિંસા ફેલાવા માંડી.એક પત્રકાર આ હાલાકીથી ખૂબ નારાજ હતો.જે આ બધું સહન કરી શક્યા નહીં.અને તે પત્રકાર અમનની શાંતિને પકડી રાખતા તોફાની શેરીઓમાંથી પસાર થવા લાગ્યો.આ પત્રકાર ગણેશશંકર વિદ્યાર્થી હતા.

તોફાનોને રોકતા રોકતા થયું હતું તેમનું મૃત્યુ.

 1931 નો સમય હતો.સમગ્ર કાનપુરમાં તોફાનો થયા હતા.  ગણેશ શંકર વિદ્યાર્થિ જેઓ ધર્મ ના નામ પર લડતા હતા તેમની સામે લડતા રહ્યા હતા, તેમની આસપાસ આ જ માર કાપ કરવામાં આવી રહી હતી. લોકો ધર્મના નામે એકબીજાને મારી રહ્યા હતા.આવા પ્રસંગે ગણેશ શંકર વિદ્યાર્થી ને સહન ના થયું અને તે તોફાનોને રોકવા માટે નીકળી ગયા હતા.ઘણી જગ્યાએ તે સફળ રહ્યા પરંતુ ટૂંક સમયમાં તે તોફાનીઓની ટુકડીમાં ફસાઈ ગયા.

 આ તોફાનીઓએ તેઓને ઓળખ્યા નહીં.  આ પછી, વિદ્યાર્થીની ઘણી શોધખોળ કરવામાં આવી, પરંતુ તે મળ્યા નથી.  આખરે તેનો મૃતદેહ હોસ્પિટલમાં લાશના ઢગલા પડેલો મળી આવ્યો હતો.લાશ એટલી ફૂલી થઈ ગઈ હતી કે લોકો તેમને ઓળખી પણ ન શક્યા. 29 માર્ચે તેમને અંતિમ વિદાય આપવામાં આવી હતી.આ રીતે તેમનું મૃત્યુ એ હકીકતની સાક્ષી છે કે ગણેશશંકર વિદ્યાર્થી જેટલી તેમની કલમથી સક્રિય હતા, તે વાસ્તવિક જીવનમાં પણ સક્રિય હતા.

આવા વીર ને તેમની પુણ્યતિથી પર શત શત નમન

ઊંટ કહે: આ સભામાં, વાંકાં અંગવાળાં ભૂંડા;

ભૂતળમાં પક્ષીઓ ને પશુઓ અપાર છે;

બગલાની ડોક વાંકી, પોપટની ચાંચ વાંકી;

કૂતરાની પૂછ્ડીનો, વાંકો વિસ્તાર છે.

વારણની સૂંઢ વાંકી, વાઘના છે નખ વાંકા;

ભેંસને તો શિર વાંકાં, શિંગડાનો ભાર છે.

સાંભળી શિયાળ બોલ્યું, દાખે દલપતરામ;

“અન્યનું તો એક વાંકું, આપનાં અઢાર છે ”

– દલપતરામ

ત્રવાડી/ કવિ દલપતરામ ડાહ્યાભાઈ (૨૧-૧-૧૮૨૦, ૨૫-૩-૧૮૯૮) : કવિ. જન્મ વતન સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના વઢવાણમાં. પ્રાથમિક કેળવણી ત્યાંની ગામઠી શાળામાં. પિતા પાસે કુળ-પરંપરા પ્રમાણે વેદ શીખવાનો પ્રારંભ કર્યો, પરંતુ પિતાના ક્રોધી સ્વભાવને લીધે શીખી ન શક્યા. બાળપણથી પ્રાસતત્વવાળી હડૂલા જેવી કવિતા કરવાનો શોખ. શામળની પદ્યવાર્તાઓ સાંભળી એ પ્રકારની ‘હીરાદન્તી’ અને ‘કમળલોચની’ જેવી વાર્તાઓ પદ્યમાં લખી, પરંતુ ચૌદ વર્ષની ઉંમરે ભૂમાનંદ સ્વામીથી પ્રભાવિત બની સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાય અંગીકાર કર્યો એટલે એ વાર્તાઓ બાળી નાખી. પછી દેવાનંદ સ્વામી પાસે પરંપરાપ્રાપ્ત કાવ્યશાસ્ત્ર, છંદશાસ્ત્ર અને વ્રજભાષાની કાવ્યરીતિનું શિક્ષણ લીધું. ચોવીસ વર્ષની ઉંમરે અમદાવાદના સ્વામીનારાયણ મંદિરમાં સંસ્કૃતના વિશેષ અભ્યાસ માટે આવ્યા. તે દરમિયાન ભોળનાથ સારાભાઈ સાથે પરિચય થયો. ૧૮૪૮માં ભોળાનાથની ભલામણથી અમદાવાદના આસિસ્ટન્ટ જજ ઍલેકઝાંડર કિન્લૉક ફૉર્બસનું નિમંત્રણ મળ્યું એટલે વઢવાણથી અમદાવાદ આવ્યા અને ગુજરાતી ભાષા અને સાહિત્ય શીખવવા માટે ફૉર્બસના શિક્ષક બન્યા. ફૉર્બસ સાથેનો આ મેળાપ ઘનિષ્ઠ મૈત્રીમાં પરિણમ્યો. પાંચેક વર્ષ ફૉર્બસ સાથે ગુજરાતનાં વિવિધ રાજ્યોમાં ‘રાસમાળા’ ની સામગ્રી ભેગી કરવા માટે પર્યટન કર્યું તેમ જ શિક્ષણ અને નવજાગૃતિ સારુ ફૉર્બસે આદરેલા પુરુષાર્થમાં સહભાગી બન્યા. ૧૮૫૪માં ફૉર્બસ ઈંગ્લૅન્ડ ગયા ત્યારે એમની ભલામણથી સાદરામાં સરકારી નોકરી સ્વીકારી. પરંતુ ૧૮૫૫માં ગુજરાત વર્નાક્યુલર સોસાયટીના મંત્રી કટિંસ સાહેબના સૂચનથી અને ફૉર્બસની વિનંતિને માન આપી સારા પગારવાળી સરકારી નોકરી છોડી અમદાવાદ પાછા આવી ગુજરાત વર્નાક્યુલર સોસાયટી અને ‘બુદ્ધિપ્રકાશ’ માસિકની જવાબદારી સંભાળી. ૧૮૫૮માં ‘હોપ વાચનમાળા’ ની પુસ્તિકાઓ તૈયાર કરવામાં સરકારને મદદ કરી. ૧૮૭૯માં આંખની વ્યાધિને લીધે વર્નાક્યુલર સોસાયટીમાંથી નિવૃત્તિ લીધી. અમદાવાદમાં અવસાન.